با تحلیل SWOT ، موقعیت فعلی سازمانتان را پیش از انتخاب هر راهبرد جدیدی ارزیابی کنید.

نقاط ضعف و قوت را شناسایی کنید. از خودتان بپرسید که چه هدفی دارید، چطور می‌خواهید به آن برسید و موانع احتمالی را شناسایی کنید. این‌ها مسائل بزرگی هستند و به یک روش تأثیرگذار و ساده نیاز خواهید داشت: تحلیل SWOT.

تحلیل SWOT چیست؟

کلمه SWOT مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست. بنابراین، تحلیل SWOT روشی برای ارزیابی چهار جنبه کسب‌وکارتان است.

با تحلیل SWOT، می‌توانید هرچه بیشتر از داشته‌هایتان به نفع سازمان استفاده کنید. می‌توانید با شناخت کمبودها و رفع خطرهای غافلگیرکننده، احتمال شکست را پایین بیاورید. بااین‌حال، می‌توانید راهبردی را طراحی کنید که شما را از رقبا متمایز می‌کند و می‌توانید در بازار به‌خوبی رقابت کنید.

ببینید که چطور با تحلیل SWOT می‌توانید جایگاه رقابتی موفقیت‌آمیزی کسب کنید.

هر سازمانی باید راهبرد واضحی برای رشد داشته باشد و هرکسی باید جهت و هدفی در کارش داشته باشد، ولی از کجا باید شروع کرد؟

تحلیل SWOT در اینجا به درد می‌خورد. SWOT مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست. با تحلیل این چهار حوزه سازمان یا حرفه‌تان، می‌توانید برجسته شوید و روی مسائل مهم تمرکز کنید.

با کمک تحلیل SWOT، می‌توانید جاویژه‌ای را در بازار شناسایی کنید یا کارتان را گسترش دهید. با شناخت نقاط ضعف و قوتتان، می‌توانید از مناسب‌ترین فرصت‌ها بهره‌برداری کنید و تهدیدهای غافلگیرکننده را مدیریت کنید.

برای بررسی عمیق هر یک از این چهار حوزه وقت بگذارید و سعی کنید که تا حد ممکن واقع‌گرا و دقیق باشید.

ابتدا از خودتان چند سؤال کلیدی درباره نقاط قوت بپرسید. شما یا سازمانتان چه مزایایی دارید؟ در چه کاری بهتر از بقیه هستید؟ از نظر افراد داخل صنفتان، چه نقاط قوتی دارید؟

دررابطه‌با نقاط ضعف، از خودتان بپرسید که چطور می‌توانید پیشرفت کنید؟ از چه باید اجتناب کنید؟ چه عواملی فروشتان را کاهش می‌دهند؟ از نظر غریبه‌ها، چه نقاط ضعفی دارید؟

سپس به این فکر کنید که بهترین فرصت‌هایتان در کجا هستند. از چه جریان‌های جالبی خبر دارید؟ تغییروتحول فناوری، سیاست‌های دولت، الگوهای اجتماعی و این موارد چه مزایایی دارند؟ نقاط قوتتان چه درهایی را برایتان باز می‌کنند؟ (این خیلی مهم هستند).

در آخر، در بخش تهدیدها. از خودتان بپرسید که چه موانعی بر سر راه شما یا سازمانتان قرار دارد؟ باید نگران کدام کار رقیبتان باشید؟ آیا مشکل بدهی مشکوک الوصول یا گردش نقدی دارید؟ نقاط ضعفتان شما را در معرض چه تهدیدهایی قرار می‌دهد؟ در فهرست‌بندی دقیق باشید و اولویت‌بندی کنید تا مهم‌ترین موارد در بالای فهرست باشند.

نقاط ضعف و قوتتان معمولاً داخلی هستند، ولی فرصت‌ها و تهدیدها معمولاً مربوط به عوامل خارجی هستند. به همین خاطر، اسم دیگر تحلیل SWOT «تحلیل داخلی/خارجی» است.

در پایان، گام محکمی در طراحی راهبرد موفقیت‌آمیز برای آینده برداشته‌اید و بهتر می‌دانید که چطور می‌توانید پله‌های ترقی را طی کنید. همچنین با خواندن مطلب چگونه یک کسب و کار موفق بسازیم را بخوانید و از آن در کارتان استفاده نمایید.

روش انجام تحلیل SWOT

ابتدا ماتریس تحلیل SWOT را رسم کنید یا الگوی رایگان ما را دانلود کنید. این ماتریس 2 در 2 است که هر مربع برای یکی از چهار جنبه SWOT است. شکل 1 ماتریس را نشان می‌دهد.

می‌توانید از تحلیل SWOT به دو روش استفاده کنید: گردآوری اعضا برای طراحی غیررسمی راهبرد «ابتدایی»، یا به‌عنوان ابزار پیچیده و رسمی.

در هر حالت، از هر حوزه و سطح سازمان فردی را وارد تیمتان کنید. با روش‌های ایده‌پردازی، ایده‌هایی درباره وضعیت فعلی سازمانتان پیدا کنید. هر بار که نقطه قوت، ضعف، فرصت یا تهدیدی پیدا می‌کنید، آن را در بخش مربوطه جدول یادداشت کنید.

برای اینکه بدانید هر ایده مربوط به کدام قسمت است، بهتر است که نقاط ضعف و قوت را عوامل درونی در نظر بگیرید. یعنی عواملی که مربوط به سازمان، سرمایه‌ها، فرایندها و اعضایش هستند. فرصت‌ها و تهدیدها عوامل بیرونی هستند که از دل بازار، رقابت و اقتصاد شکل می‌گیرند.

هر حوزه را به‌دقت بررسی کنید و سؤالات مربوطه را در این تحلیل مشخص کنید.

نقاط قوت

نقاط قوت یعنی سازمانتان در چه‌کارهایی مهارت بالایی دارد یا از چه نظر با رقبا فرق دارد. ببینید که سازمانتان نسبت به سازمان‌های دیگر چه مزایایی دارد. شاید انگیزه کارکنان، دسترسی به مواد خاص یا فرایندهای تولیدی قوی جزء نقاط قوتتان باشند.

نقاط قوتتان جزء اساسی و مهم سازمانتان هستند، پس شناسایی‌شان کنید. در چه کاری از بقیه بهتر هستید؟ ارزش‌های اساسی کسب‌وکارتان چه هستند؟ چه منابع منحصربه‌فردی یا ارزان قیمتی دارید که بقیه ندارند؟ گزاره فروش منحصربه‌فرد (USP) سازمانتان را شناسایی و تحلیل کنید و به قسمت نقاط قوت اضافه کنید.

دیدگاهتان را تغییر دهید و ببینید که از نظر رقبا چه نقاط قوتی دارید؟ چه عواملی باعث می‌شوند که در فروش از آنها جلو بیفتید؟

یادتان باشد هر جنبه سازمانتان تنها در صورتی نقطه قوت است که مزیت واضحی برایتان دارد. مثلاً اگر همه رقبا محصولات با کیفیت ارائه کنند، فرایند تولید با کیفیت دیگر در بازار شما نقطه قوت نیست، بلکه ضرورت است.

نقاط ضعف

حالا باید به نقاط ضعف سازمانتان فکر کنید. روراست باشید! تحلیل SWOT فقط وقتی فایده دارد که بتوانید تمام اطلاعات لازم را جمع کنید. پس بهتر است که الان واقع‌بین باشید و هرچه زودتر با حقایق تلخ روبرو شوید.

نقاط ضعف هم مثل نقاط قوت جزء ویژگی‌های ذاتی سازمانتان هستند، پس روی افراد، منابع، سیستم‌ها و روش‌هایتان تمرکز کنید. ببینید که چه چیزهایی را می‌توانید بهتر کنید و از چه روش‌هایی باید پرهیز کنید.

دوباره تصور کنید (یا بپرسید) که بقیه سازمان‌های هم‌صنفتان چه دیدگاهی درباره شما دارند. ببینید که رقبا از چه لحاظ و چرا از شما بهتر هستند. چه کمبودی دارید؟ و مشکلات بیزینس کوچینگ کدامند و چگونه باید آنها را حل و فصل کرد؟

فرصت‌ها

فرصت‌ها راه یا شانسی برای اتفاقات مثبت هستند، ولی باید از آنها به نفع خودتان استفاده کنید!

معمولاً از دل شرایط داخل سازمان ایجاد می‌شوند و نیازمند دوراندیشی هستند. شاید اتفاقات درون بازار یا فناوری مفیدی باشند. شناسایی و بهره‌برداری از این فرصت‌ها تأثیر بسزایی بر توانایی رقابت و پیشتازی در بازارتان دارد.

چه فرصت‌های خوبی را الان می‌توانید شناسایی کنید؟ لازم نیست که انقلابی باشند: حتی مزیت‌های کوچک هم می‌توانند قدرت رقابت سازمانتان را بالا ببرند. چه جریان‌های جالب بزرگ یا کوچکی را در بازار می‌شناسید که می‌توانند تأثیرگذار باشند؟

باید حواستان به تغییر سیاست‌های دولت در ارتباط با حوزه خودتان باشد. تغییر الگوهای اجتماعی، ویژگی‌های جمعیتی و سبک زندگی می‌تواند فرصت‌آفرین باشد.

تهدیدها

تهدید یعنی هر چیزی بیرونی که می‌تواند تأثیر منفی بر کسب‌وکارتان بگذارد: مثل مشکلات زنجیره عرضه، تغییر شرایط بازار یا کمبود نیرو. باید این تهدیدها را پیش‌بینی و حل کنید تا قربانی آنها نشوید و رشدتان متوقف نشود.

به موانع فروش یا عرضه محصول به بازار فکر کنید. شاید مشخصات یا استانداردهای کیفی محصولاتتان در حال تغییر باشند و باید این محصولات را تغییر دهید تا همچنان پیشتاز باشید. تکامل فناوری یک تهدید و فرصت همیشگی است!

همیشه ببینید که رقبا چه می‌کنند و آیا باید برای رفع این چالش، نقطه توجه سازمانتان را تغییر دهید. یادتان باشد که حرکت‌های آنها شاید برای شما فایده‌ای نداشته باشد و نباید بدون تأثیر آن کارها در بهبود وضعیتتان، کپی‌برداری کنید.

ببینید که سازمانتان واقعاً در معرض چالش‌های بیرونی قرار دارد یا خیر. مثلاً، آیا مشکلی از نظر بدهی مشکوک الوصول یا گردش نقدی دارید که شما را حتی در مقابل تغییرات کوچک بازار هم آسیب‌پذیر کند؟ این تهدید می‌تواند آسیب جدی به کسب‌وکارتان وارد کند، پس حواستان باشد.

نکته:

با تحلیل PEST ، عوامل تهدیدآمیز بیرونی را نادیده نمی‌گیرید و PMESII-PT در محیط‌های ناآشنا یا نامطمئن خیلی مفید است.

روش استفاده از تحلیل SWOT

پس از بررسی هر چهار جنبه SWOT، احتمالاً می‌بینید که کارهای بسیار زیادی را می‌توانید انجام دهید. باید نقاط قوتتان را بیشتر کنید، نقاط ضعفتان را تقویت کنید، تهدیدها را از بین ببرید و از هر فرصت استفاده کنید.

ولی پیش از هر حرکتی، سعی کنید ارتباط بالقوه‌ای را بین چهارگوشه‌های ماتریس پیدا کنید. به‌عنوان‌مثال، آیا بعضی از نقاط قوتتان می‌توانند فرصت‌های بیشتری را ایجاد کنند؟ آیا با رفع بعضی از نقاط ضعف، تعداد فرصت‌ها حتی از این هم بیشتر می‌شود؟

حالا باید بی‌رحمانه ایده‌هایتان را هرس و اولویت‌بندی کنید تا بتوانید وقت و پولتان را روی مهم‌ترین ایده‌ها متمرکز کنید. هر نکته را اصلاح کنید تا مقایسه‌ها واضح‌تر شود. به طور مثال، تنها اظهارات دقیق و معتبری مثل «مزیت قیمت 10 دلار/تن در جمع‌آوری مواد خام x»، به‌جای «استفاده بهتر از پول».

گزینه‌های تولیدی را در مراحل بعدی فرایند طراحی راهبردتان اجرا کنید و از آنها در سطح درست استفاده کنید. به طور مثال، در سطح محصول یا خط تولید، به‌جای سطح بسیار مبهم کل کشور.

از تحلیل SWOT در کنار سایر ابزارهای راهبردی (مانند تحلیل USP و تحلیل توانایی‌های اصلی) استفاده کنید تا شناخت کاملی از وضعیت پیش رو پیدا کنید.

نکته:

می‌توانید از ماتریس TOWS  هم استفاده کنید. مانند SWOT، این ماتریس تهدیدها، فرصت‌ها، نقاط ضعف و نقاط قوت را بررسی می‌کند، ولی بر محیط خارجی تأکید می‌کند، در حالی که SWOT به عوامل داخلی می‌پردازد.

مثال تحلیل SWOT

این سناریو را فرض کنید: آلیس مدیر ارشد اجرایی دفتر مشاوره استارت‌آپ کوچکی است و می‌خواهد شرایط فعلی را کامل بشناسد تا راهبرد رشدی را برای آینده تعیین کند. افرادش را دور هم جمع می‌کند و از تحلیل SWOT در شکل 2 استفاده می‌کند.

با توجه به تحلیل تیم، آلیس نتیجه می‌گیرد که نقاط قوت اصلی دفتر مشاوره عبارت‌اند از چابکی، تخصص کارشناسی و بالاسری پایین. با این موارد، می‌توانند خدمات عالی را به مشتریان نسبتاً معدودشان بدهند.

نقاط ضعف شرکت نیز به ‌اندازه‌اش ربط دارند. آلیس باید در آموزش سرمایه‌گذاری کند تا مهارت‌های کادر کوچکش را بهبود ببخشد. باید روی حفظ اعضا هم تمرکز کند تا اعضای کلیدی تیمش را از دست ندهد.

آلیس می‌بیند که ارائه خدمات سریع و ارزشمند به کسب‌وکارهای محلی و سازمان‌های دولتی محلی، فرصت خوبی است. از آنجایی که رقبا دیر دست به عمل می‌زنند، شرکت می‌تواند اولین کسی باشد که محصولات و خدمات جدید را ارائه می‌کند.

تهدیدها مستلزم مشاوره هستند تا از تغییرات فناوری با خبر باشید. باید حواستان به بزرگ‌ترین رقبا باشد، چون‌که در برابر تغییرات گسترده بازار آسیب‌پذیر هستید. برای رفع این موضوع، باید بازاریابی‌تان را روی وب‌سایت‌های صنفی خاصی متمرکز کنید تا بیشترین حضور ممکن را با بودجه تبلیغاتی کم داشته باشید.

نکته:

می‌توانید تحلیل SWOT شخصی هم انجام دهید. با کمک این تحلیل، می‌توانید کارتان را طوری پیش ببرید که بهترین استفاده را از استعداد، توانایی و فرصت‌هایتان بکنید.

و در نهایت با خواندن این مقاله و اجرا کردن آن در کسب و کارتان، و همراه با سایت مرکز بیزینس کوچینگ ایران موفق باشید.