شما در جایگاه مدیر احتمالاً روزانه نقشهای بسیاری ایفا میکنید. به طور مثال، علاوه بر هدایت تیمتان، شاید مشغول حل اختلاف، مذاکره بر سر قرارداد‌های جدید، حضور در جلسه هیئت مدیره به نمایندگی از دپارتمانتان یا تایید درخواست سیستم رایانه ای جدید باشید. به عبارت ساده، با تغییر کارها، شرایط و انتظارات، مرتباً نقش شما تغییر میکند. کارشناس و پروفسور مدیریت، هنری مینتزبرگ، به این نکته پی برد و در مدل مینتزبرگ مدعی شد که وظایف مختلف مدیر را میتوان به ده نقش یا رفتار مختلف تقسیم کرد.
در این مطلب، این نقشها را بررسی خواهیم کرد تا ببینیم که چطور با شناخت آنها، می‌توانید مهارت‌های مدیریتی‌تان را بالا ببرید.
نقشهای مدیریت مدل مینتزبرگ
با نقشهای مدیریت مینتزبرگ، نقشهای تمام مدیران را بهتر بشناسید. مدیران باید نقشهای متعددی را برای انجام مسئولیتهایشان ایفا کنند. شاید یک‌لحظه مشغول حل اختلاف بین اعضای تیم باشید و چند دقیقه بعد، به نمایندگی از دپارتمانتان به جلسه‌ای بروید. باید هماهنگی و بهره‌وری را در یک زمینه احیا کنید و تخصص راهبردی و فنی‌تان را در زمینه دیگر نشان دهید. چالش شما این است که مهارت‌های هر نقش را کسب کنید تا بتوانید به‌خوبی مشکلات روزمره را حل کنید.
فایده نقشهای مدیریت مینتزبرگ در اینجا معلوم میشود. هنری مینتزبرگ در کتابش با عنوان «مدیریت از دیدگاه مینتزبرگ: درون دنیای عجیب سازمان‌ها»، به 10 نقش اساسی مدیران اشاره کرد. این نقشها عبارت‌اند از رئیس تشریفاتی، رهبر، رابط، ناظر، ناشر، سخنگو، کارآفرین، آشوب‌زدا، تخصیص‌دهنده منابع و مذاکره‌کننده. او این نقشها را به سه دسته تقسیم کرد: ارتباطی، پردازشی و اجرایی.
به طور مثال، رئیس تشریفاتی نقش ارتباطی است. مدیران مسئولیت‌های اجتماعی، تشریفاتی و حقوقی دارند. آنها منشأ الهام و برای دیگران الگو هستند.
ناظر نقش پردازشی دارد. او همیشه به دنبال اخبار مربوط به سازمان و صنف است و از بهره‌وری و سلامت تیم آگاه است.
آشوب زدا نقش اجرایی دارد. وقتی تیم به مانع غیرمنتظره‌ای برخورد میکند، مدیر باید مسئولیت را به عهده بگیرد و در هرگونه اختلافی میانجیگری کند.
با کمک مدل مینتزبرگ، می‌توانید اولویت‌ها و نقاط ضعفتان را در رهبری بشناسید. الان نقطه شروعی برای پرورش مهارت‌های مدیریتی‌تان در نقشهای لازم دارید.
نقشها
هنری مینتزبرگ در کتابش با عنوان «مدیریت از دیدگاه مینتزبرگ: درون دنیای عجیب سازمان‌ها» (1990)، به 10 نقش اساسی مدیران اشاره کرد.
این ده نقش عبارت‌اند از:
- رئیس تشریفاتی
- رهبر
- رابط
- ناظر
- ناشر
- سخنگو
- کارآفرین
- آشوب زدا
- تخصیص دهنده منابع
- مذاکره‌کننده‌ها
این 10 نقش هم به شکل زیر به سه دسته تقسیم میشوند:
| دسته | نقش |
| ارتباطی | رئیس تشریفاتی
رهبر رابط |
| پردازشی | ناظر
ناشر سخنگو |
| اجرایی | کارآفرین
آشوب زدا تخصیص دهنده منابع مذاکره‌کننده |
دسته ارتباطی
در این نقشهای مدیریتی، اطلاعات و ایده ارائه میشود.
- رئیس تشریفاتی. مدیران مسئولیت‌های اجتماعی، تشریفاتی و حقوقی دارند. باید منشأ الهام باشند. دیگران آنها را فردی با اقتدار و رئیس میدانند.
- رهبر. در اینجا، شما رهبر تیم، دپارتمان یا شاید کل سازمان باشید؛ و در اینجا، عملکرد و مسئولیت‌های تمام اعضای گروه را مدیریت میکنید.
- رابط. مدیران باید با رابط‌های داخلی و خارجی ارتباط داشته باشند. باید به‌خوبی از طرف سازمانتان ارتباط برقرار کنید.
دسته پردازشی
این نقشهای مدیراتی باید اطلاعات را پردازش کنند.
- ناظر. در این نقش، همواره به دنبال اطلاعاتی در ارتباط سازمان و صنف هستید و در جستجوی تغییرات مربوطه در محیط هستید. همچنین بر بهره‌وری و سلامت تیمتان نظارت دارید.
- ناشر. در اینجا، اطلاعاتی را به همکاران و تیم میدهید که میتواند مفید باشد.
- سخنگو. مدیران نماینده و سخنگوی سازمانشان هستند. در این نقش، شما مسئول انتقال اطلاعات درباره سازمان و اهدافش به افراد بیرون از سازمان هستید.
دسته اجرایی
نقشهای مدیریتی این دسته باید از اطلاعات استفاده کنند.
- کارآفرین. مدیران تغییر را در سازمان ایجاد و کنترل میکنند. یعنی مسئول حل مسئله، ارائه ایده‌‌های جدید و اجرای آنها هستند.
- آشوب زدا. وقتی سازمان یا تیم به مانع غیرمنتظره برخورد میکند، مدیر باید مسئولیت را به عهده بگیرد. باید در اختلافات سازمان هم میانجیگری کند.
- تخصیص دهنده منابع. باید مشخص کنید که منابع سازمانی در کجا بیشتر کاربرد داند. این شامل تخصیص بودجه و همچنین کارکنان و سایر منابع سازمان میشود.
- شاید لازم باشد که عضو یا رهبر مذاکرات مهم تیم، دپارتمان یا سازمانتان باشید.
استفاده از مدل
می‌توانید از مدل 10 نقش مدیریت مینتزبرگ به‌عنوان چارچوب مرجع برای پرورش مهارت و دانشتان استفاده کنید (از جمله پیشرفت در زمینه‌هایی که آگاهانه یا ناخودآگاهانه از آنها دوری میکنید).
اول ببینید که برای هر نقش مدیریتی چقدر وقت میگذارید. آیا بیشتر روز رهبری میکنید؟ مدیریت اختلاف؟ انتشار اطلاعات؟ با این کار، معلوم میشود که اول باید روی کجا کار کنید.
سپس، این ده نقش را روی کاغذ بنویسید. برای هر نقش از 1 تا 5 به خودتان امتیاز دهید، 1 یعنی «خیلی ماهر» و 5 یعنی «کاملاً ناشی».
پس از شناسایی نقاط ضعف، با منابع زیر شروع به افزایش توانایی‌تان در هر نقش کنید.
رئیس تشریفاتی
رئیس تشریفاتی نماینده تیمش است. برای افزایش یا ایجاد اعتمادبه‌نفس در این زمینه، ابتدا روی وجهه، رفتار و اعتبارتان کار کنید. تواضع و همدلی‌تان را بیشتر کنید و الگوی خوبی در محل کار باشید و به این فکر کنید که چطور الگوی خوبی باشید.
رهبر
احتمالاً بیشتر وقتتان را به این نقش اختصاص میدهید. برای پیشرفت در این زمینه، اول در این آزمون ما شرکت کنید: مهارت‌های رهبری‌تان در چه حدی است؟ با این کار، توانایی‌‌های فعلی‌تان را کامل میشناسید.
سپس، باید رهبر اصیل باشید تا تیمتان به شما احترام بگذارد. روی افزایش هوش هیجانی هم کار کنید. این مهارت مهمی برای رهبران تأثیرگذار است.
رابط
برای افزایش مهارت‌های ارتباطی، روی روش‌های برقراری ارتباط کاری کار کنید. می‌توانید در دوره آموزشی کوتاه ما درباره مهارت‌های برقراری ارتباطی شرکت کنید.
نظارت
برای پیشرفت در این زمینه، روش درست گردآوری اطلاعات و رفع بالاسری اطلاعات را یاد بگیرید. همچنین، از راهکار‌های مطالعه تأثیرگذاری استفاده کنید تا مطالب را سریع و کامل پردازش کنید و یاد بگیرید که چطور از اخبار روز صنفی آگاه باشید.
ناشر
برای اینکه ناشر خوبی باشید، باید روش انتشار درست اطلاعات و دیدگاه‌های بیرونی را بدانید، یعنی حتماً باید مهارت‌های ارتباطی خوبی داشته باشید.
روش انتشار اطلاعات سازمانی را با گزارش‌های تیم یاد بگیرید. سپس، روی پرورش مهارت‌های نگارش کار کنید. بهتر است در آزمون مهارت‌های ارتباطی هم شرکت کنید تا ببینید دیگر در کجا می‌توانید پیشرفت کنید.
سخنگو
برای اثرگذاری در این نقش، باید بدانید که چطور به نمایندگی از سازمان در همایشی حاضر شوید. بهتر است مطالب ما را درباره ارائه عالی مطالب و همکاری با رسانه بخوانید (اگر ربطی به نقشتان داشته باشد).
کارآفرین
برای پیشرفت در اینجا، روی مهارت‌های مدیریت تغییر کار کنید و نبایدها در زمان اعمال تغییر را بدانید. باید روی مهارت‌های خلاقیت و حل مسئله هم کار کنید تا بتوانید ایده‌‌های جدیدی ارائه کنید و با موفقیت اجرایشان کنید.
آشوب زدا
در این نقش، باید مهارت عالی در حل اختلاف داشته باشید و روش مدیریت اختلاف تیمی را بدانید. بهتر است که بتوانید هیجانات تیم را مدیریت کنید.
تخصیص دهنده منابع
برای پیشرفت در این زمینه، روش مدیریت بودجه، کاهش هزینه و اولویت‌بندی را یاد بگیرید تا بتوانید نهایت استفاده را از منابعتان ببرید. می‌توانید با تحلیل VRIO هم بفهمید که چطور بهترین نتایج را با منابع فعلی بگیرید.
مذاکره‌کننده
با کسب اطلاعات درباره مذاکره برد – برد و چانه زنی توزیعی، مهارت‌هایتان را در مذاکره پرورش دهید.
نکات کلیدی
مدل 10 نقش مدیریت مینتزبرگ نقشهای اساسی مدیران را مشخص میکند. این نقشها عبارت‌اند از:
- رئیس تشریفاتی
- رهبر
- رابط
- ناظر
- ناشر
- سخنگو
- کارآفرین
- آشوب زدا
- تخصیص دهنده منابع
- مذاکره‌کننده
می‌توانید از مدل 10 نقش مدیریت مینتزبرگ به‌عنوان چارچوب مرجع برای پرورش مهارت و دانشتان استفاده کنید. ابتدا روی نقش‌هایی کار کنید که بیشتر وقتتان را میگیرند، ولی یادتان باشد که قرار نیست لزوماً تمام این نقشها را ایفا کنید.
مقالات مرتبط
