رشد، موفقیت و شکست سازمان‌ها، نتیجۀ تصمیمات مدیران آن سازمانهاست. تحلیل رقبا یکی از مهم ترین فعالیت هایی است که می توانید برای بررسی چرایی موفقیت و شکست کسب و کارهای مشابه خودتان انجام دهید. در یک سازمان، مدیران تصمیم گیرنده هستند و کیفیت این تصمیمات، تعیین کننده موفقیت سازمان جهت دستیابی به اهداف سازمانی است. اگرچه تصمیمات استراتژیک برای سازمان سرنوشت ساز است اما مدیران، باید در مورد دیگر ابعاد سازمان مانند ساختار، سیستمهای کنترل، عکس العمل به تغییرات محیط و تخصیص منابع انسانی نیز به تصمیم گیری بپردازند. سازمان، بدون وجود مکانیسم تصمیم‌گیری فرو ریخته و به صورت مجموعه ای از افراد که هدفهای خاص خود را دنبال میکنند، در می‌آید. تصمیم، به عنوان یک نقطۀ شروع، در شناخت فرآیندهای سازمانی، از اهمیت حیاتی برخوردار است. از آنجایی که تصمیم گیری، جوهره اصلی مدیریت را تشکیل میدهد، انجام درست و مؤثر وظایف مدیریت به طور کامل به آن بستگی دارد و فلسفۀ وجودی مدیریت، پیوندی ناگسستنی با تصمیم گیری ایجاد میکند. بنابراین بحث تصمیم گیری، یک بحث با ارزش و مهم تلقی میشود. تا زمانی که شما رقبای خود را به‌خوبی تحلیل و آنالیز نکرده‌اید و نمی‌دانید که استراتژی‌های آنان برای سبقت‌گیری در انواع محصولات و خدمات چیست، مسلماً تلاش شما جهت برتری و سبقت گرفتن از آن‌ها بی‌فایده خواهد بود.

نحوه تحلیل رقبا

تحلیل رقبا از مراحل مختلفی تشکیل می شود که در ادامه به بررسی تک تک این روش ها می پردازیم.

 شناسایی کسب‌وکارهای فعال و رقیب شما

در اولین مرحله از تحلیل رقبا، شما باید کسب‌وکارهایی که در حیطه انتخابی شما رقیب تان محسوب می‌شوند را شناسایی کنید. برای شناسایی رقبا می‌توانید به نمایشگاه‌های تخصصی صنعت کسب‌وکاری حوزۀ خود مراجعه کنید و با رقبای بالقوه خود از نزدیک آشنا شوید. می‌توانید به‌عنوان مشتری با رقبا صحبت کنید و برخورد آنان را ارزیابی کنید. وب‌سایت و صفحه‌های اجتماعی رقبا را دنبال و آنالیز کنید و اگر بتوانید با مشتریان آن‌ها نیز در ارتباط باشید، می‌توانید به نقاط ضعف رقبا از دید مشتری پی ببرید. درنهایت می‌توانید از مصرف‌کنندگان کسب‌وکارهای فعال صنعت، در مورد برندهای مطرح تحقیق کنید.

شناخت مشتریان قدم بعدی تحلیل رقبا

پس از آنالیز و تحلیل رقبا، باید مشتریان کسب‌وکار را نیز تحلیل کرد. در حقیقت تحلیل رقبا و تحلیل مشتریان رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند و هر دو باهم انجام می‌شوند. اگر رقیب شما شعار کسب‌وکاری خود را بر مبنای کیفیت قرار داده است، پس شما باید بررسی کنید که آیا مشتریان نیز چنین عقیده‌ای دارند؟ و یا رقیبی که سعی می‌کند محصولات خود را ارزان و مقرون‌به‌صرفه عرضه کند، در این مسیر چقدر موفق بوده است؟ پاسخ به این سؤالات را کسی جز مشتریان نمی‌توانند ارائه بدهند. شما می‌توانید از شکاف موجود بین ادعاهای رقبا و خواسته مشتریان، از طریق نوآوری و بررسی‌های محیطی نیازهای رفع نشده بازار را رفع کنید.

ماتریس مقایسه‌ای رقبا

یکی از ابزارهای مفید و کاربردی جهت تحلیل رقبا، استفاده از ماتریس مقایسه‌ای رقبا (Competitive Profile Matrix) هست. شما می‌توانید با استفاده از این ماتریس، تمام رقبا را در یک نگاه کلی با یکدیگر مقایسه کنید و تفاوت‌ها و تشابه‌های کسب‌وکار خود را با رقبایتان مشخص کنید.